Mô tả cây thuốc, dược liệu, phân bố, xuất xứ và bộ phận dùng của Ba kích.

1. Ba kích: (Radix Morindae officinalis)

+ Tên khác: Dây ruột già, Chẩu phóng xì (Quảng Ninh), Sáy cáy (Thái), Thao tày cáy (Tày), Ba kích thiên, Bất điêu thảo, Diệp liễu thảo (Trung Quốc).

+ Cây thuốc: Ba kích là cây thảo, sống lâu năm, leo bằng thân quấn. Thân non mầu tím, có lông, phía sau nhẵn. Cành non, có cạnh. Lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn, cứng, dài 6-14cm, rộng 2,5-6cm, lúc non mầu xanh lục, khi già mầu trắng mốc. Lá kèm mỏng ôm sát thân. Hoa nhỏ, lúc non mầu trắng, sau hơi vàng, tập trung thành tán ở đầu cành, dài 0,3-1,5cm, đài hoa hình chén hoặc hình ống gồm những lá đài nhỏ phát triển không đều. Tràng hoa dính liền ở phia dưới thành ống ngắn. Quả hình cầu, khi chín mầu đỏ, mang đài còn lại ở đỉnh. Mùa hoa: tháng 5-6, mùa quả: tháng 7-10.

+ Dược liệu: Ba kích  thiên hình trụ tròn, hơi cong, dài không nhất định, đường kinh 0,7-1,3cm. Mặt ngoài mầu vàng tro, nhám, có vân dọc. Vỏ ngoài và trong gẫy lộ ra phần lõi gỗ và vân nứt ngang, giống như chuỗi hạt trai. Chất cứng, cùi dầy, dễ bóc. Mặt gẫy mầu tím nhạt, ở giữa mầu nâu vàng. Không mùi, vị ngọt nhưng hơi chát.

 + Phân bố: Ba kích trắng và vàng  phân bố nhiều ở các vùng  Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Lạng Sơn, Hà Tây, Ba Kích tím ở Phú Thọ ,Quảng Ninh của Việt Nam  ngoài ra còn có ở các vùng Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc Kiến Của Trung.

+ Xuất xứ: Quảng Đông, Trung Quốc.

+ Bộ phận dùng: Rễ của cây Ba kích. họ cà phê- rubiaceae.